Gisteren liep ik naar het huis van mijn ouders. Ik was net terug van een wandeling naar mijn favoriete boom. Voor me liep een meisje van een jaar of acht hand in hand met haar moeder. Ze waren aan het kletsen en ik ving door de wind een stukje van hun gesprek op. Het meisje was aan het praten over planten.
“Je mag niet van planten eten toch mama?” “Dat klopt lieverd dat mag je nooit doen.” …………
“Je mag ook geen planten aanraken toch mama?” “Nou ja, dat kan soms wel”, probeerde de moeder te nuanceren…………
“Ik doe het niet” besloot het meisje. “En anders vraag ik van tevoren aan iemand of het mag.” …………
Au. Een kind dat nooit iets plukt uit de natuur. En twijfelt of ze planten überhaupt wel mag aanraken. We zijn nu zo’n 2 generaties lang opgegroeid in een wereld waarin we ons niet meer beseffen dat we diep verbonden zijn met de planten om ons heen. Planten zijn eng, want misschien giftig! Verder weten we er vrij weinig van en leren we onze kinderen er dus ook weinig over.
Maar planten zijn nog steeds de basis van ons bestaan. Ze zorgen voor het merendeel van ons voedsel, kleding, bouwmateriaal en energie. Zonder planten bestaan we niet. Wat jij inademt is wat een boom uitademt en andersom. Geld is niet de motor van onze economie, planten zijn dat. Het is dus essentieel om onze kinderen liefde voor en kennis van planten bij te brengen. Want zonder zorg voor en herstel van de plantenwereld gaan we het niet redden als mensheid. De Zesde Massa Extinctie en Klimaatchaos zijn alleen te keren als we op een diep niveau beseffen dat wij verweven zijn met planten. Dat hun habitat ons habitat is. En gezonde ecosystemen dus onze eerste prioriteit zijn. Kinderen die geen plant durven aanraken, zullen zich ook minder snel getrokken voelen tot het herstellen van ecosystemen.
Maar hoe leer je je kinderen over planten als je zelf tot een generatie behoort die hier weinig van weet? Dat lijkt op het eerste gezicht misschien ingewikkeld, maar het is relatief simpel. Kennis van en liefde voor planten zitten in ons DNA. En zijn relatief makkelijk te heractiveren. Op een manier die bij jou en bij je kind past. Hieronder 10 bruikbare tips, bouw er vooral op een creatieve manier op verder!
Eten. We doen het allemaal iedere dag. Weten jij en je kind waar jullie eten vandaan komt? Ga op ontdekkingstocht. Zoek een plaatje op van een plant die jullie vandaag eten. Ontdek wanneer je hem zaait en oogst. Ga mee naar de schooltuin. Neem een groente- en fruitpakket bij een CSA tuinderij en neem je kind mee naar het land. Hoe groeien agro-ecologische boeren voedsel? En hoe zorgen ze daarbij goed voor alle planten en dieren? Neem een kalender over seizoensgroenten en verbind wat je eet aan wat er groeit op dat moment.
Kruiden. De makkelijkste manier om je kind te leren over planten is koken met kruiden. Je kan zelf in je vensterbank of tuin verschillende kruidenplanten zetten. En die samen met je kind plukken en door het eten doen. Maak heerlijke kopjes thee en varieer met kruiden, ook als je kind ’s avonds buikpuin heeft of niet kan slapen. Zo leer je je kind dat planten ons kunnen helpen. Als je meer wil leren over producten maken met planten, volg dan eens een cursus of workshop en maak je eigen zalf, lippenbalsem, olie of EHBO producten. Het ruikt heerlijk en is vrij van chemicaliën, dus altijd gezonder voor je kind dan wat uit de winkel komt.
Zelf planten groeien. De cyclus van zaadje naar plant is wonderlijk. In kleine bakjes kan je met je kind al veel zaaien. Zet het daarna buiten in een moestuinbak of kies voor dingen die je het hele jaar rond binnen kan doen. Je leert je kind op deze manier wat een zaadje allemaal nodig heeft (zonlicht, water, voedingstoffen, gezond bodemleven). En hoe je goed voor planten zorgt. Je kan zelfs lieve dingen tegen de planten zeggen, voor ze zingen of muziek voor ze spelen. Ook kamerplanten zijn een mooie manier om je kind te leren voor een plant te zorgen. Geef ze de verantwoordelijkheid voor het water geven en laat ze ook mee-bepalen waar in huis planten komen te staan. Een badkamer wordt bv. ineens veel mooier als er een plant in staat!
Wilde planten. We kunnen plukken uit de natuur! Wat een paradijs. Natuurlijk is het spannend als je hier zelf weinig over weet. Maar er zijn simpele planten die iedereen kent en die je kan plukken met je kind (bv. bramen, paardenbloemen en madeliefjes). Wil je graag meer weten, doe een wildpluk wandeling samen met je kind! Je kan afspreken dat je kind alleen wild plukt als jij erbij bent. Of leer ze zelf planten herkennen en plukken. Kinderen zijn super slim en als je ze leert om zelf verantwoordelijkheid te nemen, dan kunnen ze veel meer dan je denkt (bekijk eens een filmpje van een wildernis school als je hier graag meer over wil weten).
En giftige planten dan? Vertel je kind op een rustige en realistische manier wat niet eetbaar is en waar ze voor uit moeten kijken. Je mag alleen iets uit het wild eten als je zeker weet wat het is. Vertel ook dat giftige planten vaak in hele kleine hoeveelheden medicinaal zijn en de basis vormen van onze heling als we ziek zijn. Ook moderne medicijnen zijn gebaseerd op de wijsheid van planten. Planten zijn er dus niet op uit om ons te ‘vermoorden’. Ze zijn juiste onze vrienden en vragen alleen dat we met kennis en respect en liefde met ze omgaan. Neem je kind mee naar een expert als ze meer willen weten over planten als medicijnen.
Gebruik je zintuigen! Planten kan je niet alleen eten. Je kan ze ook voelen, ruiken en horen. Ga met je kind op ontdekkingstocht. Hoe voelen verschillende soorten bladeren? Hoe ruikt de bloem die ze mooi vinden? En wat voor geluid hoor je als je ogen dicht doet? Luister naar de wind en de insecten. Vertel je kind hoe planten bestoven worden. Kijk naar de vlinders, de lieveheersbeestjes en de bijen en vertel ze dat ze allemaal bij de planten horen. Dat we geen gif moeten gebruiken omdat deze helpers van de planten anders doodgaan. Het is ook heel leuk om met je kind kleine hoeveelheden wilde bloemen te plukken. Daarmee voorkom je een hoop gif dat in de sierteelt wordt gebruikt!
Voedselbossen. We kunnen ook zelf eetbare bossen maken. Die zijn tegenwoordig overal in Nederland te vinden. Dit is een prachtige manier om je kind met veel verschillende eetbare soorten in aanraking te brengen. Er zijn namelijk meer dan 20.000 voor de mens eetbare planten op deze planeet. Daarvan gebruiken we in onze normale landbouw minder dan 20 soorten! Maar het kan ook anders. Voedselbossen hebben soms wel tot 400 soorten op éen plek. Je kan hier onder begeleiding rondlopen en meer leren over eetbare vruchten, noten en vaste planten.
Bomen. Bomen zijn de basis van het leven op aarde. Ze maken zuurstof en regelen de watercyclus. Bomen zijn mooi, stevig en kunnen heel oud worden. Ze leren ons over de seizoenen en over het leven zelf. Het is dus fijn als je regelmatig met je kind contact maakt met bomen die jullie allebei mooi vinden. Kinderen vinden het heerlijk om in bomen te klimmen. Je kan ook een boom een knuffel geven, de boom het verhaal van je dag vertellen of je ogen dicht doen en mediteren. Deze dingen zijn voor kinderen vaak veel vanzelfsprekender dan voor ons volwassenen. Bomen kunnen steun geven, zeker als je kind ergens mee zit en dat moeilijk kwijt kan.
Verbinding. Vertel je kind ook over het wortelstelsel van bomen en de schimmels die daaraan groeien. Bomen staan in contact met het hele bos. Ze helpen elkaar en ondersteunen elkaar. Het bos is dus een grote familie. En wij zijn weer familie van de bomen. Ook andere planten praten met elkaar via allerlei signalen. En de meeste dieren op aarde leven in de bodem waar allerlei verbindingen in zijn. De hele natuur kan je zien als een world wide web. Daar kan je op verschillende manieren verbinding mee maken. Vertel verhalen. Speel met je intuïtie, raad eens de kleur van een bloem met je ogen dicht of luister naar wat de wind je vertelt. Verbind je met het web dat de hele wereld met elkaar verbindt.
Plant bomen, planten en bloemen met je kind in de tuin, de straat, een voedselbos of een klimaatbos. Leer ze dat zelfs als andere mensen de natuur kapot maken omdat ze niet meer voelen wat waar is, we altijd zelf bomen kunnen planten en de natuur kunnen helpen. Het is voor de kinderen van nu heel moeilijk om op te groeien in een tijd waarin zoveel plant- en diersoorten verloren gaat en de klimaatchaos steeds erger wordt. Dat is eng, dus wees daar eerlijk over op een manier die past bij de leeftijd van je kind. En laat daarna zien dat er zoveel is wat we samen kunnen doen. Een volgende generatie die houdt van al het leven op aarde, is de beste garantie die we hebben voor een gelukkige toekomst.
