Op een heuvel tien kilometer ten westen van Siena staat een prachtig Toscaans landhuis. Omringd door 80 hectare land met bossen, wijngaarden, olijvenbomen, weilanden en groentetuinen. Het is het domein van La Commune la Bagnaia, een ecologisch woon-werkgemeenschap die sinds 1979 bestaat. De 15 mensen die er wonen delen alles met elkaar, van hun inkomen tot het huis. De pijlers van de gemeenschap zijn ecologie, sociale rechtvaardigheid en vredeswerk.
Deze week is La Bagnaia de locatie van de jaarlijkse European Ecovillage Conference. Er komen zo’n 500 mensen uit de hele wereld samen om met elkaar inspiratie en informatie uit te wisselen over ecologische woon-werkgemeenschappen. Daar zijn er honderden van in Europa en in allerlei soorten en maten. Ecogemeenschappen zijn ontstaan vanaf de jaren ’60 om alternatieve duurzame levenswijzen in de praktijk te brengen. Het zijn plekken waar wordt geëxperimenteerd met nieuwe manieren van leven op alle vlakken: sociaal, cultureel, ecologisch en economisch.
De vrijwilligers van het Italiaanse ecovillage netwerk hebben La Bagnaia omgetoverd tot een prachtig festivalterrein. We kamperen onder de olijfbomen. Er is een prachtige eetplaats en een bar. Het weiland staat vol met tenten voor workshops. En er zijn composttoiletten en pipiponics. Kortom alles wat je nodig hebt om 500 mensen te hosten. De conferentie heeft een 4-daags programma met sprekers, workshops, meditaties en muziek. De thema’s zijn geïnspireerd door de pijlers van Bagnaia: ecologie, sociale rechtvaardigheid en vrede.
Het is voor mij de tweede keer dat ik op de European Ecovillage Conference ben en het voelt direct vertrouwd. Mijn vriend is hier voor de eerste keer en vindt het ook meteen tof. Mensen hier zijn gewend om in gemeenschappen te leven. Ze zijn open, vrolijk en makkelijk benaderbaar. Je kan zonder enige moeite een leuk en diepgaand gesprek voeren met degene die toevallig naast je zit. En als je liever even rustig in jezelf keert dan wordt dat net zo gerespecteerd. Er is een gemeenschapsgevoel dat niet collectief is opgelegd, maar van nature ontstaat door hoe de mensen zijn. Dat is een mooie ervaring voor een westers stadskind.
Iedere dag start met een panel van sprekers die met elkaar over een thema praten. De eerste dag zijn het sprekers van het Global Ecovillage Network (GEN) dat zich uitspreid over alle continenten. Ik ben diep onder de indruk van de vrouwen die op de moeilijkste plekken op aarde werken met de kracht van cultuur, ecologie en rechtvaardigheid. De pijn en het verdriet over wat we als mensen elkaar en de planeet aandoen zijn ook duidelijk voelbaar. Dit is geen plek om je kop in het zand te steken. Ik ben blij dat het steunen van inheemse gemeenschappen en werken in vluchtelingenkampen hoog op de agenda staan van GEN. En het is prachtig om te horen dat ook traditionele dorpen transformeren in eco-dorpen. Ik hoop dat de komende dagen nieuwe aanknopingspunten bieden over hoe we deze beweging met elkaar kunnen versterken.
De conferentie wil ook graag een spirituele bedding bieden. En geeft daarom stilte, bewustzijn, emotioneel werk, lichaamswerk en contact een belangrijke rol in het programma. Nu zijn dit in mijn ogen ook belangrijke pijlers. Maar ik vind de vorm waarin dit op deze conferenties wordt gedaan te dwingend en te zwaar leunen op New Age gedachtegoed. Sommige mensen varen goed bij onbekenden 5 minuten in de ogen kijken, diepe herinneringen delen of vragen welke wens je voor de ander kan vervullen. Maar voor anderen is dit een opdracht die om wat voor reden dan ook niet prettig voelt. Echte spiritualiteit en verbinding maakt ook daar juist ruimte voor. Hopelijk komt er in de toekomst dan ook een meer interreligieuze programmering met oefeningen uit verschillende tradities, inclusief het atheïsme.
Mijn vriend en ik volgen bewust meer politiek-maatschappelijke workshops over sociocratie (een prachtige nieuwe organisatievorm waar ik binnenkort meer over zal schrijven), wettelijke obstakels voor ecovillages, het ECOLISE netwerk voor duurzame initiatieven, agro-ecologie, vluchtelingen in Siena en voedseldemocratie. We ontmoeten veel interessante mensen en maken leuke nieuwe vrienden. Het Nederlandse Ecodorpen netwerk blijkt ook flink gegroeid. Lange tijd waren er geen echte ecodorpen in Nederland. Waarschijnlijk omdat de grond hier zo duur is en mensen vaak naar het buitenland gaan. Maar inmiddels zijn er 40 ecogemeenschappen (deels nog in oprichting) en een Ecodorpen Netwerk. We houden ook een mini-meeting met alle Nederlanders die er zijn, een mooie ervaring.
Indrukwekkend is het panelgesprek over vrede met ervaringen van vredeswerkers uit Israel en Palestina. Een moedige jonge vrouw uit Kameroen vertelt haar verhaal over het verlammende effect van de burgeroorlog daar en welke activiteiten haar op de been houden. Het is mooi om te leren dat eco-netwerken ook in die omstandigheden een rol kunnen spelen. Op de dag over sociale rechtvaardigheid horen we verhalen van Italianen die met vluchtelingen werken en hoe zij omgaan met het facisme dat weer zo sterk opgekomen is. Ecogemeenschappen zijn bij uitstek geschikt om vluchtelingen op te nemen en Commune La Bagnaia doet dat ook. Mijns inziens liggen er ook grote kansen om vluchtelingenkampen te gaan inrichten aan de hand van principes uit de ecovillage beweging.
Grafisch verslag van de dag over Ecologie
De dag over ecologie is intens. Ecovillages hebben ontzettend veel duurzame technologieën en ecologische oplossingen. En ze geven het begrip duurzaamheid lading door het aan vier pijlers te verbinden: ecologisch, sociaal, cultureel én economisch. Maar als er straks geen bijen meer zijn of het klimaat drastisch overhit dan is zelfvoorzienend leven ook niet meer mogelijk. De vraag is dus hoe we de juiste oplossingen op tijd in de bredere maatschappij krijgen zodat we de klimaat- en biodiversiteitscrisis kunnen keren. Daarvoor zijn bruggenbouwers en vertalers nodig met één been in de ecovillage beweging en één been in de bredere maatschappij. Gelukkig ontmoeten we daar een aantal van. En gaan we ook zelf nog actiever die rol vervullen.
Kortom het is een inspirerende, vrolijke, diepgaande en confronterend conferentie. Het is duidelijk dat de wereld zich in een precaire toestand bevind. Maar andere manieren van leven zijn mogelijk. Ecovillages laten dat overduidelijk zien. Het zijn utopische experimenten die gewoon plaats vinden in de modder van het leven. Het is een aanrader om je daar ook zelf door te laten inspireren. In Nederland is Ecodorp Bergen een mooie plek om te bezoeken, bijvoorbeeld tijdens het festival op 21 en 22 september. Of ga een weekend overnachten in een Ger op de kleine gemeenschap Frijlan in Friesland. Ik ga in ieder geval beide doen komende maand!
