[:nl]The Commons zijn een van de meest centrale aspecten van een gezonde, duurzame toekomst. Maar weinig mensen zullen weten waar je het over hebt als je dit woord gebruikt. De letterlijke vertaling is gemeengoed: iets dat aan allen toebehoort. Het verwijst naar het gezamenlijk delen en beheren van ons water, lucht, land, cultuur erfgoed en openbare ruimtes. De aarde is van iedereen, we zorgen goed voor haar en delen in gelijke mate in haar rijkdom. Klinkt prachtig en utopisch… maar hoe doe je dat in de praktijk? Wat zijn vormen van gemeenschappelijk beheer? En hoe pas je dat toe in een samenleving waarin het meeste door de markt en de staat geregeld wordt?
De Commons zijn wereldwijd een thema en kennen in iedere regio eigen uitdagingen. In de documentaire “The Promise of the Commons” van John D. Liu is te zien hoe in Afrika, Azië en Zuid-Amerika veel mensen in hun levensonderhoud voorzien door het bewerken van land, water en bossen die al generaties lang door de gemeenschap beheerd worden. Het probleem is dat deze rechten niet zijn vastgelegd in het westerse rechtssysteem, waardoor in de moderne tijd multinationals en overheden zonder pardon mensen van hun land kunnen zetten. Dit wordt ook wel de ‘enclosure of the commons’ genoemd en is in feite het stelen van mensen hun levensonderhoud en kansen. Het is dus van levensbelang dat we gemeenschappelijk vormen van beheer gaan vastleggen en beschermen in het rechtssysteem.
In bovenstaand fragment uit ‘The Promise of the Commons” zien we dat vormen van gemeengoed wereldwijd aanwezig en met elkaar verbonden zijn. Een verandering in het ene systeem leidt ook tot een verandering in het andere systeem. Dat geldt voor de ecologische cycli van onze aarde, maar ook voor de menselijke systemen die wij gecreëerd hebben. Als het ons lukt om het denken over gemeengoed in het Westen te herintroduceren, dan heeft dat ook positieve gevolgen voor andere plekken ter wereld. Stel je voor dat corporaties weer coöperaties worden en we vormen van beheer vinden waren lokale rechten beschermd zijn en het mogelijk is om wereldwijd eerlijk te handelen en goederen uit te wisselen. Het is een lastige opgave, maar gelukkig zijn er al overal mensen aan het werk om dit een realiteit te maken. Zo reist Moeder Aarde advocat Polly Higgins de wereld over om van Ecocide, het grootschalig vernietigen van ecosystemen, een internationale misdaad te maken waardoor we multinationals verantwoordelijk kunnen gaan houden voor hun gedrag.
In Nederland centreert het denken over de Commons zich vooral rondom een groepje enthousiaste Commoners die zich hebben verenigd in de Meent en het Europese Commons Network. In de moderne Nederlandse economie waarin kleine boeren en lokale economieën in de vorige eeuw al grotendeels verdwenen zijn, moet je soms iets beter kijken om te ontdekken wat we met de Commons bedoelen. Praktisch gezien gaat het over alle energie, zorg- en voedsel coöperaties, digitale platformen en open source software waarin mensen op horizontale en democratische wijze weer samen zaken gaan regelen. The Commons zijn ook een ethische visie waarin waarden als diepe democratie, open source en peer to peer centraal staan. Hiermee vormt het een alternatief voor het idee dat alles door de markt of de staat geregeld moet worden.
We maken allemaal dagelijks gebruik van The Commons, of we ons hier nu bewust van zijn of niet. Op Wikipedia opzoeken hoe groot Napoleon ook alweer was. De chat-app Signal downloaden die runt op open source software en goed jouw privacy bewaakt. Een film downloaden via een torrent-programma. Zonnepalen op het dak van een groot gebouw leggen en de stroom verdelen over de leden van de coöperatie. Een groentepakket bij een biologische boer nemen en iedere vrijdag zelf je courgettes van het land halen. Tuinieren in de buurttuin in jouw wijk. Het lezen van artikel met een creative commons licentie of in een open acces journal. Een diepe inademing in de buitenlucht nemen. In al deze gevallen gaat om kennis, software, energie of voedsel dat beheerd wordt in open en gedeelde structuren. Het betekent niet dat we nooit ergens voor betalen. Het betekent wel dat er gedeeld eigenaarschap is in een duurzame en open-source structuur. Als er geld wordt geïnvesteerd, dan vloeit dat ook weer terug in de gemeenschappelijke opbrengsten. Datgene wat wordt beheerd is voor alle geïnteresseerden toegankelijk en bruikbaar, mits deze zich houden aan de basisafspraken die waarborgen dat het ook echt gemeengoed blijft.
We hebben wereldwijd met elkaar een gemeenschappelijke toekomst. Of we dit nu leuk vinden of niet. De structuren van de Commons op verschillende niveau’s beter vastleggen zal ons helpen om deze toekomst waarlijk duurzaam en eerlijk te maken. Daarvoor moeten we lokaal, regionaal, nationaal en internationaal aan de bak. Wil je ook meedenken en vooral meedoen? Wordt dan een actieve commoner in een gebied waar je veel van afweet of juist meer over wil leren. Samen kunnen we de wereld eerlijk en duurzaam maken zodat de aarde in de toekomst voor ons allen een prettige plek wordt om te leven!
